دووەمین كۆنفراسى زانستیی نێودەوڵەتى
(چه‌ند ئاماژه‌یه‌كى زانستیى له قورئانى پیرۆز و سوننه‌تى پێغه‌مبه‌ردا)
كۆلێژى زانسته ئیسلامییه‌كان له زانكۆى سەلاحه‌دین - هه‌ولێر
به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ (ناوه‌ندى كوردستان بۆ ئیعجازى زانستیى له قورئان و سوننه‌تدا)
سازيان كرد له هۆڵی سه‌نته‌ری ڕۆشنبیری زانكۆی سه‌لاحه‌دین
هه‌ولێر - كوردستان - عێراق
له ڕۆژانی ١٥-٢٠١٩/١٠/١٦ز ، ١٦-١٤٤١/٢/١٧ك
لە کەشێکی ئیمانی و زانستیدا، به درووشمى: (زانست میحرابى ئیمانه) ناوه‌نده‌كه‌مان (ناوه‌ندى كوردستان بۆ ئیعجازى زانستیى له قورئان و سوننه‌تدا) به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ (كۆلێژى زانسته ئیسلامییه‌كان، زانكۆى سەلاحه‌دین)، دووه‌مین كۆنفراسى زانستیی نێوده‌وڵه‌تى ساز كرد، به ناونیشانی (چه‌ند ئاماژه‌یه‌كى زانستیى له قورئانى پیرۆز و سوننه‌تى پێغه‌مبه‌ردا) له هۆڵی سه‌نته‌ری ڕۆشنبیری زانكۆی سه‌لاحه‌دین- هه‌ولێر, له ڕۆژانی ١٥-٢٠١٩/١٠/١٦، کە تیایدا چەند توێژینەوەیەکی زانستی پێشکەش کرا ، بە ئامادەبوونی ژمارەیەکی بەرچاو لە پسپۆڕانی بوارە جیاجیاکانی زانستی ئەزموونی و مرۆڤایەتی و مامۆستایانی زانکۆ و پەیمانگاکان و ڕۆشنبیران و جەماوەرێکی زۆر، کە هۆڵی (سه‌نته‌ری ڕۆشنبیری)یان پڕ کردبوو.
سەرەتای کۆنگرەکە کاتژمێر (٩:٣٠)ی بەیانی، بە خوێندنەوەی چەند ئایەتێک لە قورئانی پیرۆز دەستی پێ کرد لەلایەن براى قورئانخوێن (ئوسامه قاسم)ەوە.
وتەی بەخێرهێنان, لەلایەن بەڕێز (پ. ى. د. ئیدریس قادر حه‌مه‌ده‌مین) ڕاگری كۆلێجی زانسته ئیسلامییه‌كانى زانكۆی سه‌لاحه‌دینەوە پێشکەش کرا, تيايدا ئاماژه‌ی به قۆناغه‌كانی وه‌رگرتن و هه‌ڵسه‌نگاندنی توێژینه‌وه‌كان كرد، كه (٢٠٨) كورته‌ی توێژینه‌وه به ده‌ست لیژنه‌ی زانستی گه‌یشتووه و، پاشان (٥٣) توێژینه‌وه گه‌یشتووه‌ته لیژنه‌ی زانستی, لەوانەش (٢١) توێژینەوە پەسەند کراوە، دوای هەڵسەنگاندنێکی زانستیی.
پاشان وتەی ناوەند, لەلایەن بەڕێز (م. فارووق ڕەسووڵ یەحیا) سه‌رۆكی ناوه‌نده‌وە پێشکەش کرا، تیایدا له تێڕوانینی ناوه‌ند بۆ ئیعجازی زانستی و، ئه‌م كۆنفرانسه هاوبه‌شه دوا.
پاشان بەڕێز (پ. د. ئه‌حمه‌د دزه‌یی) سه‌رۆكی زانكۆی سه‌لاحه‌دین- هه‌ولێر، به نوێنەریی به‌ڕێز وه‌زیری خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی وته‌یه‌كی به نرخی پێشكه‌ش كرد.
پاشان وتەی , بەڕێز (د. عبدالله گرتكی) سەرۆکی یه‌كیه‌تی زانایان به ناوی: (جهود العلماء الكورد في خدمة القرآن الكريم)، پێشکەش کرا.
پاشان وتەی، بەڕێز (پ. د. صالح زه‌نكی) سه‌رۆك به‌شی (أصول الفقه) زانكۆی قه‌ته‌ر، وتەیەکی به ناوی: (نحو الأداء الوظيفي والمقصدي من الخطاب القرآني والحديثي في تشكيل الوعي الحضاري الفاعل)، پێشکەش کرد.
پاشان له‌لایه‌ن به‌ڕێز سه‌رۆكی ناوه‌نده‌وه دیارییه‌كی تایبه‌ت پێشكه‌ش به به‌ڕێزان سه‌رۆكی زانكۆ و ڕاگری كۆلێج كرا، كه بریتی بوو له (سه‌رجه‌می په‌یامه‌كانی نوور).
پێشنیوەڕۆی هەمان ڕۆژ، پاش پشوویه‌ك و گرتنی وێنه‌ی به كۆمه‌ڵ، دانیشتنە زانستيیەکانی کۆنگرە دەستی پێ کرد:
یەکەم دانیشتنى ڕۆژی یه‌كه‌م بە سەرۆکایەتی بەڕێز (پ. د. عثمان محمد غريب) كۆلێژی زانسته ئیسلامییه‌كان له زانكۆی سه‌لاحه‌دین, بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٣) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (القرآن دواء وشفاء): د. عبدالقادر الشیخلي/ ڕاوێژكار له (رابطة العالم الاسلامي - مكة المكرمة).
- (معجزة الما‌‌ء وتكون الأوكسجین والغذا‌ء): پ. ى. د. كاوە عبدالكریم علي/ ڕاگری كۆلێژی كشتوكاڵ/ زانكۆی سه‌لاحه‌دین- هه‌ولێر.
- (مردن لە ڕوانگەی قورئان و زانستدا): پ. د. فلاح محمد عزیز/ كۆلێژی زانست، به‌شی بایۆلۆجی زانكۆی سه‌لاحه‌دین.
پاش پشووی نوێژ و خوانى نيوه‌ڕۆ، دووەم دانیشتنی زانستيی ڕۆژی یه‌كه‌م بە سەرۆکایەتيی بەڕێز (د. موحەممەد تاهیر بەرزنجی), پزیشک و فەرموودەناس بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٣) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (إعجاز الصيام وجوائز نوبل في الطب): د. محمد جمیل الحبال/ ڕاوێژکاری هەناوی/ عەرەبستانی سعوودی، بە بەشداريی: د. موحەممەد ﭼياد نعێمی/ كۆلێژی (الغد)/ عەرەبستانی سعوودی.
- (الكبد والطحال في الحديث الشريف إعجاز علمي): د. عمر الراوي/ پزیشك و به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ده‌زگای جیهانی بۆ ئیعجاز له ئه‌سته‌نبووڵ/ توركیا.
- (حديث إن أحدكم يجمع خلقه): د. عبدالقادر العبیدي/ ڕاوێژکاری یەکەمی نەشتەرگەریی میزەڕۆ و چاندنی گورچیلە/ قەتەر.
پاش پشوویەک، سێیه‌م دانیشتنی زانستی ڕۆژی یه‌كه‌م بە سەرۆکایەتيی بەڕێز (د. ڕەنا شامی)/ ڕاوێژکاری نەخۆشیيەکانی مێشک و دەماری منداڵان/ قەتەر، بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٣) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (معرفة الله في التركيب البايلوجي والنفس العصبي للانسان): د. شوان حسێن سۆفی/ مامۆستا و توێژەری زيندەفرمانزانی/ هه‌ولێر.
- (بصمات الإنسان إعجاز إلهي في الخلق والتقدير): ئەندازیار (حاتم فايز البشتاوي)/ سەرۆکی کۆمەڵەی ئوردونی بۆ ئیعجازی قورئان و سوننەت/ ئوردن.
- (إيحائية التشكيل الصوتي للأفعال الشيطانية وأثرها في النفس الإنسانية): م. حمدية خضير شلال الجوراني/ كۆلێژی په‌روه‌رده‌ی كچان، زانكۆی به‌غداد.
دانیشتنە زانستيیەکان, بۆ ڕۆژی دووەم (٢٠١٩/١٠/١٦) بەردەوام بوو:
سه‌ره‌تا سپیكه‌ر، بەڕێز (پ. د. عرفات كرم مصطفى) ئه‌ندام په‌رله‌مانی پێشووی عێراق, وتەیەکی به ناونیشانی (كلمات حول الإعجاز العلمي) پێشکەش کرد.
یەکەم دانیشتنی زانستیی ڕۆژی دووەم بە سەرۆکایەتيی بەڕێز (پ. د. ئومێد موفتی), كۆلێژی زانسته ئیسلامییه‌كانى زانكۆی سه‌لاحه‌دین، بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٣) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (انتظام الإعجاز العلمي في وجوه إعجاز القرآن): پ. د. نشأت علي محمود/ به‌شی زمانی عه‌ره‌بی/ كۆلێژی زمان/ زانكۆی سه‌لاحه‌دین.
- (مبادئ العلاقات العامة في ضوء نظرية الإعجاز الإعلامي): د. طه أحمد حميد الزيدي/ لێپرسراوی به‌شی زانستی له (المجمع الفقهي العراقي)/ به‌غداد.
- (پێش وپاشخستن لە نێوان دوو (عطف) نەکراودا لە قورئانی پیرۆزدا): ئەندازیار (أبوبکر طاهر عبدالله به‌حركه‌یی) لە وەزارەتی ئەوقاف و کاروباری ئاینی.
پاش پشوویەک، دووەم دانیشتنی زانستیی ڕۆژی دووەم بە سەرۆکایەتیی بەڕێز (پ. ی. د. دیاری أحمد اسماعیل), پزیشكی پسپۆڕ و مامۆستا لە کۆلێژی پزیشكی زانکۆی سلێمانی، بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٤) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (الجديد في التفسير الطبي لآيات القرآن في تعذيب الكافرين بجهنم - تبديل الجلود وتقطيع الامعاء أنموذجا): د. حيدر عاصم محمدصالح/ پزیشكی ڕاویژكاریی نه‌شته‌رگه‌ری گشتی و نه‌شته‌رگه‌ری به نازوور/ به‌غدا، به به‌شداری: د. محمد جمیل الحبال/ ڕاوێژکاری هەناوی/ عه‌ره‌بستانی سعوودی.
- (دەرون و دەرون دروستی لە نێوان قورئان و زانستی دەرونناسیدا): م. شیرین ساڵح موحەممەد ئەمین/ توێژەرى كۆمەڵايەتی/ سلێمانی.
- (دروع الارض وحفظ الحياة): م. ئه‌ژی چه‌تۆ حسن/ سه‌رۆكی ڕێكخراوی فه‌له‌كناسانی كوردستان، ، به به‌شداری: پ. ی. د. عبدالرحمن خليل العصافي/ به‌شی فیزیا كۆلێژی زانست، زانكۆی سه‌لاحه‌دین.
- (الإعجاز العلمي في التوافق بين التركيب الكيميائي لجسم الإنسان مع التركيب الجيوكيميائي للتربة وألاطيان المكونة لها): د. رعد جلال فتحي الجباري/ به‌شی جیۆلۆجی كۆلێژی زانست، زانكۆی كه‌ركوك، به به‌شداری: د. عباس رشيد علي/ به‌شی جوگرافیا كۆلێژی ئاداب، زانكۆی كه‌ركوك.
پاشنیوەڕۆی هەمان ڕۆژ، پاش پشووی نوێژ و خوانى نيوه‌ڕۆ، سێیه‌م دانیشتنی زانستی ڕۆژی دووه‌م بە سەرۆکایەتيی بەڕێز (پ. ی. د. سه‌ردار حمدأمین), كۆلێژی زانسته ئیسلامییه‌كانى زانكۆی سه‌لاحه‌دین، بەڕێوە چوو، کە تیایدا (٣) توێژینەوە پێشکەش کرا:
- (الارتباط بين الإعجاز اللغوي والعلمي في القرآن الكريم): د. محمد عبد ذياب/ كۆلێژی په‌روه‌رده، زانكۆی ئه‌نبار، به به‌شداری: د. أسماء إبراهيم عباس/ كۆلێژی په‌روه‌رده، زانكۆی ئه‌نبار.
- (
الاستنباطات العلمية من القرآن الكريم للإمام جلال الدين السيوطي في كتابه -الإكليل في استنباط التنزيل): م. رزان محمد جميل عبدالستار الحبال/ زانكۆی مووسڵ، كۆلێژی په‌روه‌رده‌ی كچان- به‌شی زانسته‌كانی قورئان و په‌روه‌رده‌ی ئیسلامی.
- (نەیزەک و شوهوب لە قورئاندا): ئه‌ندازیار خالد حسن علی/ ئه‌ندازیاری شارستانی و توێژه‌ر له بواری ئیعجازی زانستی/ سلێمانی.
شایانی باسە ڕۆژی یه‌كه‌می كۆنفراسه‌كه له لایه‌ن مامۆستا ڕه‌قیب سه‌عید شه‌ره‌ف مامۆستای كۆلێجی زانسته ئیسلامییه‌كانى زانكۆی سه‌لاحه‌دینه‌وه به سه‌ركه‌وتووانه به‌ڕێوه‌برا.
ڕۆژی دووه‌میش له‌لایه‌ن مامۆستا ئومێد عبدالقادر ڕه‌سووڵ مامۆستای كۆلێجی زانسته ئیسلامییه‌كانى زانكۆی سه‌لاحه‌دینه‌وه به سه‌ركه‌وتووانه به‌ڕێوه‌برا.
هه‌روه‌ها دوای هه‌موو دانیشتنە زانستيیەکان, بڕوانامه‌ی ڕێزلێنان دابەش ده‌کرا بەسەر توێژەران و سەرۆک دانیشتنەکاندا.
هه‌روه‌ها دەرگای گفتوگۆ و پرسیار واڵا دەکرا بۆ بەشداربووان و، چەندین وتووێژی زانستی و ڕاوبۆچوون ئاڵوگۆڕ دەکرا، کە تەوەرەکانی كۆنفرانسی زیاتر دەوڵەمەند کردبوو.
پاشان ڕاسپاردەکانی کۆنگرە لەلایەن (پ. ی. د. كمال صادق ياسين), مامۆستا له كۆلێژی زانسته ئیسلامییه‌كانی زانكۆی سه‌لاحه‌دینه‌وه خوێنرایەوە، كه ئه‌مه‌ی خواره‌وه ده‌قه‌كه‌یه‌تی:
بەناوی خوای گەورەو میهرەبان
سوپاس و ستایش بۆ خوا و سەڵات و سەلام لەسەر سەردارمان پێغەمبەری خوا و هاوەڵ و شوێنكەوتوانی..
پاشان:
وەك بەشدارییەك لە پەیوەندییە مەعریفییەكان لە نێوان ئەو توێژەرانەی بایەخ دەدەن بە بابەتە زانستییەكان و پەیوەندییان بە قورئانی پیرۆز و سوننەتی رێزدارەوە، بەو ئومێدەی، بەپێی پێویستییەكانی سەردەم و داخوازییەكانی قۆناغەكە، لە شارەزایی و زانیارییەكانی زانایان بەهرەمەند ببن، كۆلێژی زانستە ئیسلامییەكان لە زانكۆی سەلاحەدین و ناوه‌ندی كوردستان بۆ ئیعجازی زانستی لە قورئان و سوننەتدا، دووەمین كۆنفراسی زانستیی نێودەوڵەتیيان سازدا لە هۆڵی سه‌نته‌ری ڕۆشنبیری زانكۆی سه‌لاحه‌دین له شارى هه‌ولێر، لە هەردوو ڕۆژی (١٥-١٦)ی مانگی تشرینی یەكەمی ساڵی ٢٠١٩ز، بەرامبەر بە (١٦-١٧)ی مانگی سەفەری ساڵی ١٤٤١ك.
لێژنەی زانستیی كۆنفراسەكە, دووسەد و هەشت پوختەی توێژینەوەی بە دەست گەیشت، لەوانە پەنجاو سێ پوختە وەرگیرا. پاشان لە توێژینەوە پێشكەشكراوەكان بیست و حەوت توێژینەوە وەرگیرا، بیستیان بۆ پێشكەشكردن و بڵاوكردنەوە، حەوتیان تەنها بۆ بڵاوكردنەوە.
بەشدارانی كۆنفراسەكە گەیشتنە ئەم ئەنجام و ڕاسپاردانەی خوارەوە:
أ) ئەنجامەكان
١. هەرچەند ڕاستییە زانستیەكان بەدەركەوێت، بەشێك لە ئاماژەكانی دەقەكانی قورئان و سوننەت دەسەلمێنێن و بەهۆیەوە باوەڕی باوەڕداران زیاتر دەكات و، پەردەی سەر دڵی نكووڵیكاران لادەبات.
٢. تێكگیرانێك نییە لە نێوان ئەو ڕاستییە زانستییانەی كه زانست پێی دەگات و دەقەكانی هەردوو وەحیەكە، خوای گەورە دەفەرموێ: (ألا له الخلق والامر).
٣. زەروورەتی وردبینی و پەیڕەوكردنی بەرنامەی زانستیی دروست لە ڕاڤەكردنی ئەو ئایەت و دەقانەی كه ئاماژەی زانستی لەخۆ دەگرن، بۆ دوورخستنەوەی قورئان و سوننەت لە ئاراسته كردنی ڕەخنە و گومان.
ب)ڕاسپاردەكان:
١. زەروورەتی پەیوەندیی مەعریفی لە نێوان توێژەران لە زانستە گەردونی و ئەزمونیەكان لەلایەك و پسپۆڕانی بواری زانستەكانی تەفسیر و زانستە ئالییەكان لەلایەكی دیكەوه، تا یەكدی تەواو بكەن، چونكە ناكرێت بۆ تێگەیشتن لە دەقەكان و هەڵێنجانی ڕووە زانستییەكان، یەكێكیان دەسبەرداری ئەوی دیكەیان ببێت.
٢. سوودوه‌رگرتن له تەكنەلۆجیای سەردەم و كەناڵەكانی پەیوەندیی كۆمەڵایەتی و ڕاگەیاندن، بە مەبەستی گەیاندنی دوایین ده‌ره‌نجامه‌كان كه توێژینەوە زانستییە تازەكان پێی گەیشتوون، سەبارەت بە ئاماژەكانی هەردوو وەحیەكە، به مه‌به‌ستی خزمەتكردنی قورئان وسوننەت.
٣. گرنگیدان بە دۆزینەوە زانستییە تازەكان و بەستنەوەیان بەو لایەنانەی ئیعجازەوە, كه په‌یوه‌ندییان به‌و دۆزینه‌وانه‌وه هه‌یه.
٤. دانانی پرۆگرامی تایبەت بە ڕووەكانی ئیعجاز لە كۆلێژ و پەیمانگا ئیسلامییەكاندا.
هەولێر- زانكۆی سەلاحەدین
حەڤدەی مانگی سەفەری ساڵی هەزار و چوارسەد و چل و یەكی كۆچی,
بەرامبەر بە شانزەی مانگی تشرینی یەكەمی ساڵی دووهەزار و نۆزدەی زایینی.
لە کۆتایييشدا له‌لایه‌ن ڕاگری كۆلێژ و سه‌رۆكی ناوه‌نده‌وه خه‌ڵاتی رێزلێنان ئاڵوگۆڕ كرا،
هه‌روه‌ها بڕوانامه‌ی ڕێزلێنان دابەش کرا بەسەر وته‌بێژان و ئه‌ندامانی لیژنه‌كانی كۆنگره‌دا (لیژنه‌ی باڵا، ڕاوێژكاریی، زانستی، ئاماده‌كاری).
